Bókmenntaverðlaun Tómasar Guðmundssonar

Margrét Lóa Jónsdóttir hlaut Bókmenntaverðlaun Tómasar Guðmundssonar 2024 fyrir ljóðahandrit sitt Pólstjarnan fylgir okkur heim, sem gefið er út af Sölku útgáfu. Athöfnin fór fram 17. október í Ásmundarsafni, þar sem varaborgarfulltrúi Pawel Bartoszek afhenti verðlaunin. Verðlaunin nema einni milljón króna og eru styrkt af Reykjavík bókmenntaborg UNESCO, sem hefur séð um veitingu verðlaunanna síðan 1994.

Dómnefndin, skipuð Þorvaldi Sigurbjörn Helgasyni, Þórdísi Gísladóttur og Védísi Ragnheiðardóttur, lýsti ljóðum Margrétar sem djúpstæðum og kjarngóðum. Handritið samanstendur af stuttum ljóðum sem mynda heildstætt verk um líf, dauða, og vonina, með Pólstjörnuna sem leiðarljós.

Margrét Lóa hefur áður gefið út 11 ljóðabækur, ásamt því að sinna kennslu í skapandi skrifum og ljóðaþýðingum.

Umsögn dómnefndar:

„Ljóðmælandi situr á útikaffihúsi og hugsar um lífið og tilveruna. Minningar leita á hana; minningar um látna ástvini, ljúfsár augnablik úr æsku og ferðalög á fjarlægar slóðir. Úr þessum minningum verður til ljóðrænt vitundarstreymi sem er í senn kjarnyrt og margrætt. Pólstjarnan fylgir okkur heim er vandað og vel uppbyggt handrit með skýrum boga. Um er að ræða samfellda frásögn sem skiptist í mörg stutt, ónefnd ljóð sem saman mynda samhljóm er minnir á sinfóníu eða óhlutbundið kvikmyndaverk. Ljóðmálið er tært og grípandi og í gegnum handritið má finna magnaðar ljóðmyndir sem sitja lengi í huga lesanda að lestri loknum. Höfundur fetar fimlega einstigið á milli hins pólitíska og persónulega, án þess þó að vera prédikandi og þrátt fyrir að hér sé ort um flóttafólk, stríð og dauða þá liggur í gegnum handritið þráður vonar sem er ekki bara viðeigandi fyrir þá tíma sem við lifum, heldur ef til vill nauðsynlegur. Táknmynd handritsins er Pólstjarnan, leiðarstjarnan sem í aldanna rás hefur vísað mannkyninu veginn um ókunn höf og lönd. Á sama hátt og Pólstjarnan vísaði sæförum veginn á öldum áður, vísar hún lesendum veginn í gegnum handrit sem við fyrstu sýn virðist ólínulegt en er þó jafn víðáttumikið og kunnuglegt og stjörnuhimininn. Pólstjarnan fylgir okkur heim er magnaður ljóðaseiður um lífið, dauðann, tímann innra með okkur og veraldarundrið vonina.“